Instituut voor de Nederlandse Taal
26 september 2019 is de Europese Dag van de Talen. Ter ere van die dag wordt in Brussel een congres georganiseerd met als titel ‘De kracht van taal, economisch en sociaal’. De keynotelezing wordt gegeven door INT-directeur Frieda Steurs. Waarom is taal zo belangrijk voor de economie en op het sociale vlak? Het Europese Dag…
Taalradar is een crowdsourcingplatform dat het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) ontwikkelt in het kader van het Europese samenwerkingsproject enetCollect. In het nieuwste Taalradaronderzoek kunt u helpen met het opschonen van onze tekstverzamelingen. Om het hedendaagse Nederlands te kunnen monitoren, legt het INT grote tekstverzamelingen aan, ook wel corpora genoemd. Zo maken we onder…
2019 staat in het teken van Rembrandt van Rijn, omdat het precies 350 jaar geleden is dat de schilder overleed. Naar aanleiding van dit Rembrandtjaar en de geboortedag van Rembrandt op 15 juli, presenteert het Instituut voor de Nederlandse Taal een gelegenheidswoordenboekje met zeventiende-eeuwse schilderstermen. Wat is ‘smalt’ voor kleur en waar is een ‘vispenseel’ van gemaakt? Kan…
Van 5 t/m 12 oktober 2019 vindt voor de vijfde keer de Week van het Nederlands plaats: een week waarin allerlei activiteiten georganiseerd worden rondom de Nederlandse taal. De week is een initiatief van de Taalunie en met ingang van dit jaar is de organisatie in handen van het Vlaams-Nederlands Huis deBuren. Tijdens de week…
Op 28 november 2019 organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal samen met het Onderwijsnetwerk Zuid-Holland een workshop over nieuwe woorden, speciaal voor docenten Nederlands. In deze workshop leren deelnemers onder andere hoe nieuwe woorden gevormd worden en gaan ze met elkaar aan de slag om te bedenken hoe de inhoud toegepast kan worden in…
Het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) ondersteunt taalwetenschappelijk onderzoek door het ontwikkelen, onderhouden en beschikbaar stellen van digitale onderzoeksbronnen, ook wel taalmaterialen genoemd. Twee nieuwe toevoegingen aan onze catalogus zijn GiGaNT-Molex, een groot computationeel lexicon van het hedendaags Nederlands, en CHN-n-grams, reeksen opeenvolgende woorden uit hedendaagse teksten. GiGaNT-Molex Het INT ontwikkelt een groot computationeel…
Op 9 april 2019 vond het Internationaal Studentendictee der Nederlandse taal plaats: een dictee voor studenten Nederlands in het buitenland, dat jaarlijks op zo’n 17 universiteiten in Europa gehouden wordt. Het Instituut voor de Nederlandse Taal verzorgde de eindredactie van het dictee, dit jaar geschreven door Gerdien Verschoor. De tekst van het dictee: In Holland…
Dinsdag 9 april 2019 heeft het Instituut voor de Nederlandse Taal een nieuwe versie van de OpenSoNaR-webapplicatie gelanceerd, waarmee je kunt zoeken in grote hoeveelheden geschreven en gesproken Nederlands. De applicatie geeft toegang tot data uit het SoNaR-corpus, een verzameling geschreven teksten van meer dan 500 miljoen woorden, en het Corpus Gesproken Nederlands (CGN), een…
Het Betonlexicon, het Dokterswoordenboek, het Kunst ABC en Spoorwegjargon: vier voorbeelden van online raadpleegbare lijsten met termen, verzameld in de nieuwe catalogus ‘Termenlijsten’ op de website van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Sinds juli 2016 zijn de taken van het vroegere Steunpunt Nederlandstalige Terminologie (SNT) overgeheveld naar het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT).…
In 2019 is het precies 350 jaar geleden dat Rembrandt van Rijn overleed. In het kader daarvan lanceerde ING, als hoofdsponsor van het Rijksmuseum, vandaag de Rembrandt Tutorials: een reeks YouTube-schilderlessen door de meester zelf. Het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) zorgde ervoor dat hij zijn lessen in zeventiende-eeuws Nederlands kon geven. Historisch taalkundigen Dirk Geirnaert en Roland de Bonth…
Het IMPACT Centre of Competence (www.digitisation.eu) kreeg onlangs het keurlabel CLARIN K(nowledge)-Centre. IMPACT (IMProving ACcess to Text) is een non-profitorganisatie die in 2012 is opgericht en als doel heeft massadigitalisering van teksten beter, sneller en goedkoper te maken. Daarvoor biedt het Centre of Competence onder andere advies, (online)trainingen en taaldata op het gebied van digitalisering.…
Van 8 tot 10 mei 2019 vindt de internationale conferentie DATeCH (Digital Access to Textual Cultural Heritage) plaats in Brussel. Het Instituut voor de Nederlandse Taal is medeorganisator van het congres. DATeCH brengt onderzoekers en mensen uit de praktijk samen om kennis uit te wisselen over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van het digitaliseren…
Elk jaar zetten we een selectie uit onze rubriek Neologisme van de week op een rij, voor elke maand een woord. Een terugblik op 2018 in twaalf nieuwe woorden.
Vertaalwoordenschat is een applicatie voor tweetalige woordenboeken met Nederlands als bron- of doeltaal. Naast de webversie is er nu ook een app beschikbaar. Op dit moment kunt u woorden in het Nederlands-Nieuwgrieks en Nederlands-Portugees opzoeken. Andere taalparen zullen in de toekomst worden toegevoegd. Rond de eeuwwisseling zijn er verschillende tweetalige bestanden ontwikkeld voor talen die…
Taal- en spraaktechnologie (TST) voor mensen met een visuele beperking is het centrale thema van het decembernummer van DIXIT, het vakblad voor de TST-sector. Vincent Vandeghinste en Frieda Steurs schreven voor deze editie een artikel over de bijdrage die het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) kan leveren. Catia Cucchiarini (Taalunie) werd door DIXIT gevraagd…
Op dinsdagavond 18 december organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal samen met het Vlaams-Nederlands Huis deBuren in Brussel voor de tweede keer ‘Het jaar in taal’. Taalkundige Vivien Waszink onderzoekt welke (nieuwe) woorden het publieke debat in 2018 domineerden en bespreekt die met vier experts. Na een geslaagde editie in 2017 brengen deBuren en…
Het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) draagt vanaf nu het label ‘Core Trust Seal’, een kwaliteitskeurmerk voor duurzame en betrouwbare data-infrastructuren. Sinds 2014 is het INT gecertificeerd als CLARIN B-centrum met het ‘Data Seal of Approval’. Een CLARIN B-centrum is een leverancier van data en (web)services aan de wetenschappelijke onderzoekers die deel uitmaken van…
In november 2018 verscheen bij AUP Kids, koffietjes & comfortzone, waarom taal soms irritant is. Taalkundigen Vivien Waszink en Laura van Eerten bespreken en analyseren in dit boek de duizenden woorden die de afgelopen vijf jaar ingestuurd zijn voor de verkiezing Weg met dat woord!
Op vrijdag 9 en zaterdag 10 november vindt het DRONGO talenfestival plaats op de Radboud Universiteit in Nijmegen. Bij het zogeheten lab van het Instituut voor de Nederlandse Taal kunt u onder andere meedoen aan Taalradar: een onderzoek naar (nieuwe) Nederlandse woorden. Hoe is het woord glamping opgebouwd? Kunt u nieuwe woorden herkennen in een…
Eind juni keurde het Europees Parlement met overweldigende meerderheid een resolutie goed waarin gesteld wordt dat er binnen Europa volop ingezet moet worden op digitale taalgelijkheid waarmee bedoeld wordt dat iedereen online alles zoveel mogelijk in zijn eigen taal kan doen. Taaltechnologie speelt hierbij een cruciale rol. Digitale taalgelijkheid is belangrijk voor zowel officiële documenten…
Op 11 en 12 oktober 2018 vond in Amsterdam de 16de editie van de EFNIL-conferentie plaats. Deze bijeenkomst werd georganiseerd door de Taalunie en het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT). EFNIL staat voor European Federation of National Institutes for Language. De Taalunie is al sinds de oprichting van EFNIL lid van deze organisatie, het…
Midden oktober 2018 vond in Pisa de belangrijkste jaarlijkse bijeenkomst van het Europese project CLARIN plaats: de CLARIN Annual Conference (CAC). Het CLARIN-team voor Vlaanderen van het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) woonde de conferentie bij, en brengt verslag uit. Het CLARIN-team vertegenwoordigde Vlaanderen en het INT op de vergaderingen van de CLARIN-overlegorganen die…
“Als je met één muisklik toegang zou hebben tot 41 miljoen oude en nieuwe Nederlandse teksten en 18 miljard woorden, wat zou je dan willen weten?” ‘Team Nederlab’ stelt u deze vraag tijdens de presentatie van het onderzoeksportaal op 26 oktober 2018 in Amsterdam. Van het vroegste Middelnederlands tot Nederlands uit de eenentwintigste eeuw: in…
Op vrijdag 14 september 2018 ontving prof. dr. Jacques Van Keymeulen de Matthias de Vriespenning uit handen van prof. dr. Frieda Steurs, directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Deze penning wordt uitgereikt aan mensen die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de lexicologie. De Stichting Matthias de Vriesfonds werd ongeveer 40 jaar geleden opgericht…
Wat is Fluxus voor kunststroming? En wat betekent het als een wielrenner in de bus zit? Tijdens de Week van het Nederlands, 6 t/m 13 oktober 2018, publiceren we dagelijks een ‘Term van de dag’ op onze website. Het Steunpunt Nederlandstalige Terminologie (SNT), dat sinds 2016 onderdeel is van het Instituut voor de Nederlandse Taal…
Tijdens het International Congress of Linguists (ICL) 2018 in Kaapstad is Frieda Steurs gekozen tot nieuwe secretaris-generaal van het Comité International Permanent des Linguistes (CIPL). CIPL is een non-profitorganisatie die de kennis van taalkundigen wereldwijd promoot, de ontwikkeling van taalkundig onderzoek stimuleert en de samenwerking tussen taalkundigen bevordert. De organisatie werd opgericht in 1928 tijdens…
Op 28 september 2018 geeft INT-directeur Frieda Steurs een lezing tijdens een interne conferentie van het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) en het Europees Comité van de Regio’s (CvdR) in Brussel. Het thema van de bijeenkomst is ‘Translation – Past, Present, Future’. Het EESC brengt adviezen en informatieve rapporten uit die grotendeels geschreven zijn…
Tijdens de Open Monumentendag op zaterdag 8 en zondag 9 september 2018 is het pand waar het Instituut voor de Nederlandse Taal gevestigd is gratis te bezichtigen. Het grachtenpand waar het Instituut voor de Nederlandse Taal sinds begin 2018 zit, stamt al uit de zestiende eeuw. Oorspronkelijk bestond het gebouw uit twee woningen. In de…
Op 10, 11 en 12 oktober 2018 wordt de jaarlijkse EFNIL-conferentie gehouden in Amsterdam (EFNIL is de Europese Federatie van Nationale Taalinstellingen). De conferentie wordt georganiseerd door het Instituut voor de Nederlandse Taal en de Nederlandse Taalunie, en heeft als titel: ‘Language variation: a factor of increasing language complexity and a challenge for language policy…
Uit welke woorden bestaat DigiD? Hoe is het woord glamping opgebouwd? In Taalradar, een nieuw crowdsourcingexperiment, verzamelt het Instituut voor de Nederlandse Taal kennis over samenstellingen. Helpt u mee? Na de succesvolle COST-actie (COST is een organisatie die wetenschappelijke samenwerking in Europa stimuleert) European Network of e-Lexicography (ENeL) is het Instituut voor de Nederlandse Taal opnieuw betrokken…
In een nieuw rapport van de Taalunie en het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) is het onderzoek op het gebied van taal- en spraaktechnologie en gerelateerde disciplines in Vlaanderen in de afgelopen vijf jaar overzichtelijk in beeld gebracht. Het rapport toont aan dat de Vlaamse deelname aan CLARIN ERIC, de Europese infrastructuur voor taalonderzoek,…
In samenwerking met het Brussels Platform for Digital Humanities (DIGI) organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) op 11 juni 2018 een informatiesessie over de CLARIN-infrastructuur voor iedereen die geïnteresseerd is in digitale taalmaterialen en het gebruik ervan voor onderzoek. CLARIN staat voor Common Language Resources and Technology Infrastructure (http://www.clarin.eu) en is een infrastructuur die digitale taalmaterialen en tools…
Vandaag bestaat het internet precies 25 jaar. Vanwege dit jubileum presenteert het Instituut voor de Nederlandse Taal een ‘gelegenheidswoordenboekje‘ met allemaal woorden die met internet te maken hebben. Homepage, internettrol en viral zijn voor de meeste mensen bekende termen. Maar wat is een kruimelpad precies? Wie is er onderdeel van de apenstaartgeneratie en weet iemand nog wat inbellen is? In het Internetwoordenboekje heeft het Instituut voor…
In samenwerking met het Ghent Centre for Digital Humanities organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT) op 7 mei 2018 een informatiesessie over CLARIN: een infrastructuur die digitale taalmaterialen en tools via een enkele login beschikbaar stelt voor wetenschappers en studenten. CLARIN staat voor Common Language Resources and Technology Infrastructure (http://www.clarin.eu). De infosessie wordt op…
Op woensdagmiddag 27 juni 2018 vindt er weer een bijeenkomst plaats van het Matthias de Vriesgenootschap, een genootschap voor Nederlandse lexicografen. Het thema van de bijeenkomst is dit keer ‘woordcombinaties’. Sprekers zijn Lut Colman (Instituut voor de Nederlandse Taal), Hindrik Sijens (Fryske Akademy) en Ludo Permentier (journalist). De middag begint om twee uur en zal tot…
De online historische woordenboeken van het Instituut voor de Nederlandse Taal zijn in een nieuw jasje gestoken. De applicatie ziet er niet alleen overzichtelijker uit, maar is door technische aanpassingen ook vriendelijker in het gebruik. Het is nu niet meer nodig om Adobe Flash te installeren. In 2007 werd de onlineversie van het Woordenboek der Nederlandsche Taal gelanceerd. Een…
Op dinsdag 20 maart 2018 wordt er aan de KU Leuven een informatiesessie georganiseerd over CLARIN: Common Language Research Infrastructure. Tijdens de sessie presenteert het Instituut voor de Nederlandse Taal onder andere hoe onderzoekers met de infrastructuur kunnen werken. De CLARIN-infrastructuur maakt digitale taalmaterialen en tools via een enkele login beschikbaar voor wetenschappers en studenten. Om…
Het digitale tijdperk heeft het gebruik van woordenboeken flink veranderd. Een woord opzoeken doen we nu meestal online in plaats van dat we een fysiek woordenboek uit de kast pakken. Maar hoe weet je nu of iets een kwalitatief goed naslagwerk is of niet? Om het gebruik van online woordenboeken te onderzoeken en in goede…
Dagelijks ontstaan er nieuwe woorden in het Nederlands. Nieuwe samenstellingen, bestaande woorden met een nieuwe betekenis en mixwoorden: allemaal neologismen. De meeste neologismen verdwijnen weer, maar sommige blijven bestaan. Het Instituut voor de Nederlandse Taal verzamelt ze allemaal. Welke nieuwe woorden heeft 2018 ons tot nu toe gebracht? Kech was een van de eerste nieuwe woorden…
Wegens renovatie van het pand aan de Matthias de Vrieshof verhuizen wij begin februari 2018 naar een nieuwe locatie in Leiden. Vanaf dan is ons bezoekadres: Rapenburg 61 2311 GJ Leiden Het postadres blijft ongewijzigd: Postbus 95152300 RA Leiden De persoonlijke contactgegevens van de medewerkers blijven hetzelfde, zie /over-ons/medewerkers.
Eind 2017 verscheen Vak-Taal, een boek over vaktermen onder redactie van Willy Martin en Marcel Thelen. Lut Colman van het Instituut voor de Nederlandse Taal schreef een bijdrage over termen in de paardensport. Wat hebben golfers met juristen gemeen? En wetenschappers met zeilers? En waarom tref je muziekliefhebbers aan in de buurt van liefhebbers van paardendressuur?…
Elk jaar zetten we een selectie uit onze rubriek Neologisme van de week op een rij, voor elke maand een woord. Een terugblik op 2017 in twaalf nieuwe woorden.
Sinds 2014 reikt De Taalsector, een platform voor taalprofessionals, jaarlijks de Language Industry Awards (LIAs) uit voor de beste taaldiensten en -producten uit de taalsector. In 2017 werd het boek ‘Taal is business’ genomineerd, geschreven door onze directeur Frieda Steurs. Het interview dat tijdens de uitreiking van de LIAs met haar gehouden werd staat nu…
Op dinsdagavond 19 december 2017 organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal samen met het Vlaams-Nederlands Huis deBuren in Brussel ‘Het jaar in taal’: taalkundige Vivien Waszink onderzocht welke woorden het publieke debat in 2017 domineerden en bespreekt ze deze avond met vijf experts. Waarin verschilt ons taalgebruik in 2017 van dat van vorig jaar…
Genderneutraal en ik heb zoiets van zijn de irritantste woorden van 2017. Dat vinden de ruim 23.000 deelnemers aan de jaarlijkse verkiezing ‘Weg met dat woord!’ Genderneutraal kreeg in Nederland maar liefst 43% van de stemmen, in Vlaanderen stemde 28% ik heb zoiets van weg. In november deed het Instituut voor de Nederlandse Taal een oproep om de irritantste woorden van het afgelopen jaar in…
Scrummen, stip aan de horizon en aanvliegen: in het verlengde van de jaarlijkse verkiezing ‘Weg met dat woord!’ organiseert het AD ‘Weg met dat kantoorwoord!’, in samenwerking met het Instituut voor de Nederlandse Taal. Tot 22 december kan er gestemd worden op de top tien ergste kantoorwoorden van 2017. In de top tien staan onder…
Guilty pleasure is in 2017 het vaakst bekeken in het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW), het gratis online woordenboek dat het eigentijdse Nederlands beschrijft. Naast andere uit het Engels afkomstige termen zoals swipen, mindfuck en bingewatching werden ook afkortingen zoals e.e.a. en n.o.t.k., Franse uitdrukkingen zoals partir c’est mourir un peu en het woord kroonjaar veel…
Sinds 2012 organiseert de Katholieke Universiteit van Lublin (Polen) elk jaar de Dagen van het Nederlands. In 2017 vinden de Dagen plaats op donderdag 9 en vrijdag 10 november, met dit keer als thema ‘Het (on)vertaalbare vertaald’. Frieda Steurs is een van de keynotesprekers. De leerstoel voor neerlandistiek in Lublin, die in 2017 zijn 40-jarig jubileum viert, nodigt…
Het Instituut voor de Nederlandse Taal maakt sinds oktober 2017 deel uit van EFNIL, de Europese Federatie van Nationale Taalinstellingen. EFNIL is een platform voor samenwerking tussen taalbeleidsinstanties en taalinstituten binnen de Europese Unie. De Taalunie is één van de initiatiefnemers van het platform. EFNIL richt zich op alle aspecten die tot de taalpolitiek, het…
Op dinsdag 10 oktober 2017 geeft professor Michael Zock van de universiteit van Marseille een lezing bij het Instituut voor de Nederlandse Taal met als titel: Wheels for the mind of the language producer: microscopes, macroscopes, semantic maps and a good compass. Datum: 10 oktober 2017 Tijd: 11.00 uur Toegang: gratis Locatie: Instituut voor de…
In een interview uit 2017 met het Vlaams-Nederlandse tijdschrift Neerlandia vertelt prof. dr. Frieda Steurs over de huidige taken, de verbreding en de toekomstplannen van het Instituut voor de Nederlandse Taal, waarvan zij sinds 2016 directeur is. “De focus is nu op alle aspecten van de Nederlandse taal. Het is een breed wetenschappelijk instituut, dat…
Op 13 oktober 2017 organiseert de Nederlandse Organisatie voor Taal- en Spraaktechnologie, stichting NOTaS, een deelnemersbijeenkomst bij het Instituut voor de Nederlandse Taal in Leiden. Het thema is ‘Publieke Taalresources’ en hun belang voor Nederlandse en Vlaamse taal- en spraaktechnologiebedrijven. De stichting NOTaS heeft tot doel de toepassing van Nederlandstalige taal- en spraaktechnologie (TST) te stimuleren…
‘Waar komt suikerspin vandaan?’ is een informatief boekje waarin op heldere en onderhoudende wijze antwoord wordt gegeven op deze en 99 andere prikkelende vragen over ogenschijnlijk vanzelfsprekende woorden. Het is geschreven door medewerkers van het Instituut voor de Nederlandse Taal en het Genootschap Onze Taal. Heeft de ‘kikkererwt’ iets met kikkers te maken? Waarom noemen…
Dit evenement is voorbij. Hun hebben, collegaatjes & uitrollen. Op woensdag 11 oktober 2017, tijdens de Week van het Nederlands, organiseerde het Instituut voor de Nederlandse Taal een middag vol irritante taal in Leiden. Met op het programma onder andere de verkiezing Weg met dat Woord!, een Taalvoutjes-peiling en cabaretier Frank van Pamelen. Elk jaar…
Op 11 oktober zitten de vier jaar van COST-actie European Network of e-Lexicography (ENeL) erop. COST staat voor European Cooperation in Science and Technology en deze organisatie subsidieert Europabrede projecten die interdisciplinaire samenwerking nastreven. De actie European Network of e-Lexicography, waarbij lexicografen, computerlinguïsten, taalkundigen en softwareontwikkelaars uit zo goed als alle landen van Europa (en deels ook daarbuiten) betrokken waren, is buitengewoon…
Het Instituut voor de Nederlandse Taal heeft een nieuwe applicatie ontwikkeld voor tweetalige woordenboeken met Nederlands als bron- of doeltaal: de Vertaalwoordenschat. Nederlands – Nieuwgrieks is het eerste taalpaar dat gratis beschikbaar is via de website vertaalwoordenschat.ivdnt.org. Rond de eeuwwisseling zijn er verschillende tweetalige bestanden ontwikkeld voor talen die voor de Nederlandstalige wel relevant zijn,…
Dit evenement is voorbij. Op 25 oktober 2017 organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal in samenwerking met onderzoeksgroep DHuF – Digital Humanities Flanders – en de letterenfaculteit van de Universiteit Antwerpen een trainingsworkshop in Antwerpen. Op deze studienamiddag stelt het instituut zich voor en gaat het nader in op wat het voor “digital humanists”…
De komende zes jaar werkt de Fryske Akademy aan een nieuw Nederlands-Fries woordenboek. Gedeputeerde Staten van Fryslân hebben daar 650.000 euro subsidie voor verleend. Dit nieuwe woordenboek, dat online verschijnt, is bedoeld om het Fries te promoten en te beschermen. Het woordenboek bedient twee gebruikersgroepen: niet-Friestaligen en de tweetalige Friezen, van wie de meesten geleerd…
Studio de Ronners heeft in Porto een bronzen European Design Award gewonnen voor de nieuwe huisstijl van het Instituut voor de Nederlandse Taal. De uitgesproken stijl met basale letters en kleuren, met de nadruk op tekst en woorden, kreeg de prijs in de categorie ‘printed identity applications’. In 2016 is het Instituut voor Nederlandse Lexicologie…
Het Instituut voor de Nederlandse Taal wordt lid van het terminologienetwerk TermNet. Dat is een internationaal samenwerkingsverband van organisaties dat van alles organiseert op het vlak van terminologie. Het is ontstaan uit Infoterm en mede opgericht door Unesco. TermNet plant en implementeert onder andere projecten inzake werking en processen op de terminologiemarkt, ontwikkelt terminologische producten…
Dit evenement is voorbij. Op 19, 20 en 21 september 2017 organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal de vijfde bijeenkomst van eLex (‘electronic lexicography in the 21st century’) in Leiden. Dit tweejaarlijkse internationale congres is bedoeld om de innovatieve ontwikkelingen op het gebied van lexicografie te onderzoeken. Digitale lexicografie is een interdisciplinair vakgebied. Het…
Het Instituut voor de Nederlandse Taal is partner in enetCollect. Dat is een Europees netwerk rond taalleren en crowdsourcingtechnieken dat dit jaar van start gaat en tot 2021 loopt. Het project enetCollect wil zoveel mogelijk expertise bijeenbrengen op het vlak van computerondersteund taalleren. Het is de bedoeling om met nieuwe, gebruiksvriendelijke crowdsourcingtechnieken taalmaterialen aan te…
Op zaterdag 18 maart ontving dr. Frans Debrabandere op het symposium ‘Zeeuwen door de eeuwen. Verhalen over Zeeuwse familienamen’ in het Belfort in Sluis de Matthias de Vriespenning uit handen van prof. dr. Frieda Steurs, directeur van het Instituut voor de Nederlandse Taal. De Stichting Matthias de Vriesfonds werd bijna veertig jaar geleden opgericht en…
Heeft u een woord ontdekt dat nog niet in onze Historische Woordenboeken online staat? Stuur uw vondst in via dit speciale webformulier. De historische woordenboeken van het Instituut voor de Nederlandse Taal beschrijven de Nederlandse woordenschat van circa 500 tot 1976. Al deze woordenboeken zijn samengevoegd in een onlinedatabank en kunnen tegelijk doorzocht worden via…
Dit evenement is voorbij. Op zaterdag 18 maart organiseren de Stichting Johan Hendrik van Dale, de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ) en de gemeente Sluis een symposium over Zeeuwse familienamen: ‘Zeeuwen door de eeuwen. Verhalen over Zeeuwse familienamen’. Het symposium vindt plaats van 14.00 tot 17.00 uur in de raadzaal van het Belfort in Sluis.…
Dit evenement is voorbij. Op vrijdagmiddag 7 april 2017 wordt op het Meertens Instituut in Amsterdam de jaarlijkse Kiliaanlezing gehouden. In deze editie spreekt bouw- en taalkundige MaartenJan Hoekstra (TU Delft) over ‘Ontwerpen aan de stad in woorden’. April is de sterfmaand van de zestiende-eeuwse lexicograaf en etymoloog Cornelis Kiliaan. Ter ere daarvan organiseert de…
De bestanden van de verouderde cd-rom Middelnederlands zijn sinds kort weer beschikbaar. De inhoud van de cd-rom is gratis te downloaden via de website Taalmaterialen. In 1998 verscheen bij uitgeverij Sdu de cd-rom Middelnederlands, met daarin opgenomen het Middelnederlandsch Woordenboek, de teksten van het Corpus Gysseling en een collectie van bijna 300 middeleeuwse rijm- en…
Sinds kort is het Instituut voor de Nederlandse Taal lid van stichting NOTaS, de Nederlandse Organisatie voor Taal- en Spraaktechnologie. De stichting NOTaS heeft tot doel de toepassing van Nederlandstalige taal- en spraaktechnologie (TST) te stimuleren en te ondersteunen. Deelnemers van NOTaS zijn bedrijven, kennisinstellingen, universiteiten en maatschappelijke organisaties die zich bezighouden met de ontwikkeling…
Dit evenement is voorbij. Op 10 februari 2017 organiseert de KU Leuven de 27e editie van het congres Computational Linguistics in the Netherlands (CLIN). Deze jaarlijkse bijeenkomst is bedoeld voor iedereen die zich bezighoudt met taal- en spraaktechnologie en haar toepassingen. De organisatie van de 27e CLIN-conferentie is in handen van het Center for Computational…
Vanaf 2 januari 2017 start de KRO-NCRV met een dagelijkse taalrubriek in het radioprogramma De Ochtend. Directeur Frieda Steurs en taalkundige Vivien Waszink van het Instituut voor de Nederlandse Taal maken deel uit van het Taalteam. Het Taalteam bestaat naast Frieda Steurs en Vivien Waszink verder nog uit Frits Spits, Frank van Pamelen, Marc van…
Elk jaar zetten we een selectie uit onze rubriek Neologisme van de week op een rij, voor elke maand een woord. Een terugblik op 2016 in twaalf nieuwe woorden.
Dit evenement is voorbij. Op 20 januari 2017 organiseert de Koninklijke Bibliotheek een tweede congres onder de titel ‘Historische kranten als big data’. Het centrale thema van deze editie is ‘Concepten op drift’: hoe verschuiven de betekenissen van woorden en concepten in tijd en ruimte en de cruciale rol daarbij van computationeel onderzoek voor een…
Dit evenement is voorbij. Heeft u een hekel aan reclamewoorden als genietmoment en beleving? Of stoort u zich aan het doorpakken, uitrollen en iets laten landen van managers? Dit jaar organiseert het Instituut voor de Nederlandse Taal voor de vierde keer de verkiezing ‘Weg met dat woord!’. Eind 2015 werd het foutieve gebruik van me…
Dit evenement is voorbij. Woensdag 12 oktober, 14.00-17.00 uurMatthias de Vrieshof 2 en 3 te Leiden Presentaties Zaal 104, eerste verdieping Matthias de Vrieshof 3 14.15–14.30: Frieda Steurs over het Instituut voor de Nederlandse Taal 14.30–14.45: Vivien Waszink over Yurigate, sjoemelstaal en krokodel: nieuwe woorden zijn er altijd. 14.45–15.00: Rob Tempelaars en Carole Tiberius over…
Welkom op de nieuwe website van het Instituut voor de Nederlandse Taal. Het Instituut voor de Nederlandse Taal is een omvorming van het Instituut voor Nederlandse Lexicologie, en bij deze verandering hoort ook een nieuwe website. Het uiterlijk van de website is eenvoudiger en eigentijdser (ontwerp: Studio de Ronners), maar u vindt nog steeds vertrouwde…
Dit evenement is voorbij. Op woensdag 12 oktober van 14.00 tot 17.00 uur organiseert het nieuwe Instituut voor de Nederlandse Taal in Leiden een open huis. Iedereen die geïnteresseerd is in de Nederlandse taal is van harte welkom. Het Instituut voor Nederlandse Lexicologie is in de loop van 2016 omgevormd tot een vernieuwd instituut met…
Eind juni is het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW) uitgebreid met onder meer de volledige beschrijving van 250 woorden. Naast omvangrijke basiswoorden uit het Nederlands, zijn, zoals in iedere update, ook weer flink wat neologismen toegevoegd. In deze update zijn, naast basiswoorden als gas, verte en vlakte, vooral de vervoermiddelen en de lichaamsdelen goed vertegenwoordigd: auto,…
Vanaf juli 2016 worden de taken van het huidige Steunpunt Nederlandstalige Terminologie (SNT) overgeheveld naar het Instituut voor de Nederlandse Taal. Voor de gebruikers van de diensten van het huidige SNT verandert er in principe niets. Zo blijft de website NedTerm bestaan, worden de producten Termtreffer en Termbeheerder verder in gebruik genomen en wordt de…
De Raad van Toezicht van het Instituut voor de Nederlandse Taal heeft prof. dr. Frieda Steurs benoemd tot nieuwe directeur. Zij wordt de opvolger van prof. dr. Martin Everaert en treedt in het najaar van 2016 in dienst. Frieda Steurs (1958) is als hoogleraar verbonden aan de faculteit Letteren van de KU Leuven, campus Antwerpen.…
In de huidige internationale en meertalige wereld zijn woordenboeken een belangrijk hulpmiddel. Online is er veel materiaal te vinden, maar hoe weet je nu of iets een kwalitatief goed naslagwerk is of niet? Het European Dictionary Portal biedt uitkomst. Het nieuwe woordenboekportaal helpt academici, vertalers, leraren en taalliefhebbers om de weg te vinden naar goede…
Vanaf april 2016 zijn de digitale taalmaterialen van de TST-Centrale niet langer ondergebracht bij de Nederlandse Taalunie.
Begin april is het Algemeen Nederlands Woordenboek (ANW) uitgebreid met onder meer de volledige beschrijving van 406 woorden. Naast actuele begrippen zoals asieltsunami en zeevluchteling, zijn ook alledaagse woorden en woorden uit Suriname en het Caraïbisch gebied toegevoegd. Naar aanleiding van de vluchtelingenkwestie introduceerde PVV-leider Geert Wilders het woord asieltsunami voor een ‘overweldigende stroom aan…
Een carwashrok is geen bedrijfskleding van de carwash: het is een rok met stroken die lijken op de flappen in de wasstraat. Carwashrok is een van de vele nieuwe woorden van 2015, waarover INT-taalkundige Vivien Waszink schrijft in het Nederlands-Vlaamse tijdschrift Neerlandia. Nieuwe woorden, oftewel neologismen, zien er meestal niet zo opvallend uit. Het zijn vaak samenstellingen…
Ezel, hoer, of homo: welke scheldwoorden vind je wel kunnen en welke zijn echt uit den boze? Samen met het tijdschrift Quest ontwikkelde het INL een onlinetest om te onderzoeken waar de grenzen van scheldwoorden precies liggen. Schelden doen we om ons te verweren, om iemand aan te vallen, om afkeer kenbaar te maken van…
Eind maart en begin april 2016 neemt het INL deel aan verschillende bijeenkomsten van ENeL (European Network of e-Lexicography). In de workshops wordt onder andere gesproken over verschillende woordenboekapplicaties, digitalisering en standaardisering. In 2013 hebben het INL en de Fryske Akademy samen met partners uit 28 andere Europese landen een subsidie voor vier jaar ontvangen…
Op dinsdagochtend 1 maart is er op het INL in Leiden een openbare lezing over Taalportaal: het digitale platform dat alle kennis over de Nederlandse, Friese en Afrikaanse grammatica beschikbaar maakt voor een internationaal publiek. In de lezing zullen taalkundigen Ton van der Wouden en Marc van Oostendorp laten zien wat het Taalportaal de taalkundige…
Elk jaar zetten we een selectie uit onze rubriek Neologisme van de week op een rij, voor elke maand een woord. Een terugblik op 2015 in twaalf nieuwe woorden.
Elk jaar zetten we een selectie uit onze rubriek Neologisme van de week op een rij, voor elke maand een woord. Een terugblik op 2014 in twaalf nieuwe woorden.
Het WK voetbal van 2014 in Brazilië heeft heel veel nieuwe woorden (neologismen) opgeleverd. We hebben al die voetbalwoorden bij elkaar gezet in dit gelegenheidswoordenboekje.
Het woord hort komt alleen nog voor in een paar uitdrukkingen, bijvoorbeeld in de hort op gaan en met horten en stoten. De hort op gaan Het gaat hier om twee verschillende woorden: in de hort op gaan komt hort van het Middelnederlandse zelfstandig naamwoord huert of hurt, dat ‘weg’ betekent. Als je de hort…
150 jaar Van Dale Dit evenement is voorbij. Woensdag 10 september, Antwerpen Van Dale bestaat 150 jaar. Om dat te vieren organiseert het Instituut voor Nederlandse Lexicologie (INL) samen met Van Dale ‘Woorden in Beweging’: een laagdrempelige conferentie met een wetenschappelijk tintje. De middag is gratis toegankelijk en bestaat uit vier lezingen, afgewisseld met gesproken…
Knoerthard betekent ‘heel hard’. Een geluid kan bijvoorbeeld knoerthard zijn of je kunt knoerthard werken. Maar wat is een knoert eigenlijk? Een knoert kan twee dingen betekenen: een groot exemplaar van iets of een harde slag of stoot. Het woord is waarschijnlijk ontstaan uit het oudere knoerst dat onder andere gebruikt werd voor (boom)stronk, een…
De uitdrukking een heitje voor een karweitje wil zeggen dat je geld krijgt voor het doen van een klusje. Een heitje zal dus wel een munt zijn, maar welke? Een heitje is hetzelfde als een kwartje of vijf stuivers. Het komt van het Jiddische woord hei: de vijfde letter van het Hebreeuwse alfabet met getalswaarde…
Met hamvraag bedoelen we de hoofdvraag, de vraag waar het allemaal om draait. Maar waar komt het woord eigenlijk vandaan? Heeft het daadwerkelijk met varkensvlees te maken? Ja, het is letterlijk een vraag waarmee je een ham kon verdienen. Oorspronkelijk komt de hamvraag uit het radiospel Mastklimmen van de NCRV uit de jaren 50. Deelnemers…
Iets wat tot vervelens toe gezongen, gespeeld, gezegd, geschilderd, beweerd, behandeld, gebruikt of (na)gemaakt is, noem je ‘afgezaagd’. Wat heeft dat met zagen te maken? Afgezaagd in figuurlijke zin wordt sinds de eerste helft van de negentiende eeuw gebruikt. Daaraan ligt een oorspronkelijk muzikale betekenis ten grondslag, namelijk ‘eentonig strijken of krassen op een viool’.…
“Als puntje bij paaltje komt, is iedereen voor Ajax”, schrijft een voetbalfan als reactie op een nieuwsbericht over het KNVB-bekertoernooi. De uitdrukking betekent: ‘als het erop aankomt’. Maar wat heeft dat met een puntje en een paaltje te maken? Waarschijnlijk is puntje een verbastering van putje. In het Middelnederlands bestond de uitdrukking put ende pael…
Het is vandaag de eerste dag van de lente. Een nieuw begin, misschien wel een nieuwe liefde? Liefde associeer je niet meteen met kikkers, maar intussen kun je wel ‘verkikkerd’ zijn op iemand. Heeft dat letterlijk met kikkers te maken? Ja, verkikkerd betekent letterlijk ‘een kikker geworden’. De kikker staat bekend om zijn grote voortplantingsdrift.…
Als je iets ‘met argusogen volgt’, dan houd je iets goed en met een zekere argwaan in de gaten. Maar waar komt dat woord argusogen vandaan? Het woord gaat terug op de Griekse mythologie. Het verwijst naar Argus, een reus die over zijn gehele lichaam ogen had. Omdat hij daarmee alles goed in de gaten…
Beetsterzwaag, Kollumerzwaag of gewoon Zwaag. Het woord zwaag komt voor in plaatsnamen in Friesland, maar we vinden het ook in Noord-Holland. Wat betekent het woord oorspronkelijk? Zwaag is een woord uit het Oudfries (swaech) dat ‘weiland’ betekent. In Noord-Holland werd vanaf de vroege middeleeuwen voor een groot deel Fries gesproken. Veel Noord-Hollandse plaatsnamen bevatten daarom…
Als iets geregeld is, dan hoor je weleens: ‘Voor de bakker!’ Als iets ‘voor de bakker komt’, dan komt het dus wel goed. Maar wat heeft die bakker er precies mee te maken? Waarschijnlijk herinnert dat komt voor de bakker (‘dat komt in orde’) aan de tijd dat mensen geen oven hadden om brood in…