Hoestschaamte, #blijfinuwkot en coronahufter
24 april 2020
Nieuwe woorden in tijden van corona Hoe het begon: hoestschaamte en coronahamsteren Het is begin maart. Ik zit in de trein en ik hoest. In mijn hand. De jongen tegenover mij kijkt me afkeurend aan. En ook een beetje bang. Hoestschaamte, lees ik de volgende dag online. Dat heb ik. Het is een gevoel van schaamte ...
Ga lekker zitten
20 februari 2019
“U hebt bezoek. Hoe nodigt u hem of haar uit om te gaan zitten? Kom binnen en … .” Dit was een van de vragen uit het onderzoek naar taalvariatie op ons crowdsourcingplatform Taalradar. Ga zitten was het meest gegeven antwoord. Maar uitsluitend deelnemers uit Vlaanderen gebruiken de vorm zet u, en alleen Nederlanders zeggen ...
Terug naar het Rapenburg
20 februari 2018
Sinds februari 2018 is het Instituut voor de Nederlandse Taal gevestigd op een nieuwe locatie in Leiden. Het gebouw aan de Witte Singel is aan vernieuwing toe en wordt grondig gerenoveerd. Voor de komende jaren is Rapenburg 61 daarom het nieuwe adres van het instituut, vlak bij waar het allemaal ooit begon. Het begin Daarvoor moeten we ...
Paardengym
9 januari 2018
Iets over termen in de paardensport? Dat kan een heel boek worden, dus ik zal mij beperken tot een klein stukje van wat mij als domeinliefhebber fascineert: de dressuur, de basis van elke tak van paardensport. Dressuurtermen zijn beeldend en voor een leek vaak bizar, onlogisch en ongrammaticaal. In dressuurtaal is niets onmogelijk. Verzamelen kan een ...
Eetymologische verklaringen
13 oktober 2015
Een gedicht met een hoofdrol voor de soldaten van keizer Karel die hapjes bij de wijn moesten doen, onverdund bier dronken en zonder fiets gingen eten bij Karels bistro en omdat ze geen geld bij zich hadden na afloop de vaat droogden met een theedoek. Waar komen woorden voor eten vandaan? Van dansen en zingen. Van ...
Apenstaartjes
4 oktober 2015
Talen zitten echt vol met prachtige woorden. Een voorbeeld in het Nederlands vind ik apenstaartje voor het @-teken. In dit teken kun je een aap met een staartje zien (en dan het staartje benoemen) en bovendien herken je een ‘a’ in het teken, wat ook de eerste twee letters van het woord aap vormt. Hele ...
Waarom zeggen hun eigenlijk ‘me boek’?
9 september 2015
Sommige mensen winden zich mateloos op over het gebruik van hun waar volgens de regels zij moet staan, dus zoals in hun lopen, hun zeggen, hun hebben, etc. Een gesprek in De Wereld Draait Door op 9 februari 2010 tussen hoogleraar Helen de Hoop en Ronald Plasterk (op dat moment minister van onderwijs en baas ...
Passie
24 november 2014
Laten we het woord passie afschaffen. Omdat het uitgewoond en versleten is, al te vaak gebruikt voor wat die naam niet verdient. Allemaal hebben we tegenwoordig een passie, of erger nog: moeten we er een hebben of er is iets mis met ons. De ouderwetse hobby werd afgeschreven, ook de mijnheer die weleens een exotische postzegel ...
Mijn eerste Van Dale
26 september 2014
Dit is mijn eerste Van Dale en ik heb hem te danken aan een ongeoorloofde daad van manipulatie en aan deze wat wazige man: Paul Van de Velde, die in de beginjaren van de televisie in Vlaanderen op handen gedragen werd als quizpresentator – toen sprak men van een quizmaster. In de jaren 1960 leidde ...
Ons woordenboek
10 september 2014
Het moet intussen ruim zes jaar geleden zijn dat ik op de VRT twee heren op bezoek had, twee Nederlanders. Eentje van de twee hebt u daarnet gezien: Ton den Boon. De andere was Herman Struijlaart, toen directeur-uitgever bij Van Dale. De heren wilden van me weten of ik iemand kende die de Vlaamse hoofdredacteur ...
Hondsdagen
5 augustus 2013
Op wat nu al de heetste dag van 2013 wordt genoemd zit ik woorden uit het Middelnederlandsch Woordenboek (MNW) te koppelen aan de bijbehorende woorden in het Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT). Mijn oog blijft kleven aan ‘Hontdage’, dat ik met mijn zweterige vingers keurig vastplak aan ‘Hondsdagen’. Hondsdagen, wat zijn dat ook alweer? Iets zegt ...
Het eten is klaar!
3 juli 2013
Deze kreet galmde afgelopen week hier door de gang. Helaas trof ik geen maaltijd aan, maar een opgeluchte collega die het woord eten bewerkte voor het Algemeen Nederlands Woordenboek. Een week duurde het, voor het eten echt klaar was. Eten is namelijk een zogenoemd ‘groot’ woord. Het is een basiswoord, veelgebruikt en naast een werkwoord ook ...
Da’s geen klein bier!
29 augustus 2012
Wat woordenboeken ons vertellen over bier van vroeger.
Fris als februari!
16 februari 2012
Nederhop: meer dan doekoe en watskeburt Nederhop, Nederlandstalige hiphop, is populair. Halverwege de jaren tachtig begonnen de Osdorp Posse en Extince met rappen in hun ‘moerstaal’; nu is het genre steeds meer in opkomst. Altijd als er over nederhop wordt geschreven, gaat het over het gebruik van woorden als doekoe ‘geld’ en patta’s ‘sportschoenen; sneakers’ en wordt de tekst van Watskeburt eindeloos bestudeerd. En er is altijd gemopper over ...
Categorieën
Columns & artikelen
Columns en artikelen van binnen en buiten het Instituut voor de Nederlandse Taal over taal, lexicografie en het werken met woordenboeken.